Arbutyna (mącznica lekarska, Uva ursi)
Mącznica lekarska jest podstawowym środkiem roślinnym o działaniu przeciwbakteryjnym. Główne składniki mącznicy to glikozydy fenolowe: arbutyna i metyloarbutyna.
Produktem rozpadu arbutyny jest hydrochinon, który działa na bakterie i grzyby. Maksymalna aktywność następuje po 3-4 godzinach po podaniu. Hydrochinon w dużych dawkach może mieć właściwości toksyczne (klasyfikacja ESCOP) – duże ilości, długotrwałe stosowanie
Uva ursi jest wskazana w pierwszych objawach infekcji lub w krótkotrwałej profilaktyce.
Wykorzystywane od kilkuset lat w medycynie tradycyjnej jako środek przeciwzakaźny i moczopędny.
Działanie mącznicy lekarskiej
- Działanie przeciwbakteryjne – właściwości hydrochinonu. ponad 70 uropatogenów (E. Coli, Proteus mirabilis, Pseudomonas aeruginosa, Staphylococcus aureus)
- Działanie przeciwzapalne – glikozydy fenolowe (arbutyna, metyloarbutyna) – hydrolizują w moczu i uwalniają hydrochinon, który działa przeciwbakteryjnie. Hydroliza arbutyny następuje w środowisku zasadowym – pH 7,5-8 – zasadowy odczyn moczu nasila proces powstawania hydrochinonu.
- Działanie przeciwgrzybicze – hydrochinon wykazuje działanie przeciwgrzybicze (drożdżaki Candida albicans)
- Działanie diuretyczne (przy czym nie powoduje zwiększonego wydalania jonów potasu i sodu.
Bezpieczeństwo arbutyny
Aby nastąpił rozkład arbutyny na bakteriobójczo działający hydrochinon, potrzebna jest zmiana odczynu moczu na alkaliczny. Mocz jest alkalizowany poprzez picie dużych ilości wody mineralnej lub roztworu sody i stosowanie diety ubogiej w mięso i cukier. Zmiana pH na alkaliczny jest konieczna dla wytworzenia przeciwdrobnoustrojowego hydrochinonu —-> częste (obalone) myślenie, że mocz trzeba zakwaszać, co miałoby eliminować stany zapalne (dla zakwaszenia żurawiną potrzeba około 1500 ml/dzień soku).